De eilanders speurden de stranden af op zoek naar bruikbare spullen en wrakhout. Dat werd gebruikt om schuren en huizen mee te bouwen of om de kachel mee te stoken. Soms gingen bewoners veel verder dan slechts het afschuimen van het strand maar werden vuurtjes aangelegd om schepen te misleiden die daardoor op of net voor de kust schipbreuk leden. De lading werd dan bemachtigd door jutters.

Onrust
De eilandjutters worden onrustig zodra de wind aanwakkert. De herfststormen, waarbij de wind om het huis giert, drijft de jutter naar het strand. Hij trotseert de harde wind en striemende regen, want hij moet kijken wat de zee heeft gebracht. Afhankelijk van de vondst neemt hij die mee naar huis of verstopt hij de buit in de duinen, zodat collega-jutters en strandvonders er niet mee vandoor gaan.

Jutten of jatten
Wat is het nu eigenlijk: jutten of jatten? Volgens de wet is jutten verboden: alles wat op het strand wordt gevonden, moet naar de strandvonder of de politie worden gebracht. De strandvonderij bewaakt de stranden en wanneer er goederen aanspoelen, worden die veiliggesteld door de strandvonder. Vaak worden de spullen via openbare verkopingen verkocht of tegen borgloon teruggegeven aan de rechtmatige eigenaar. De vinder heeft recht op een vindersloon. Eigenlijk is jutten, waarbij de vinder de spullen zelf houdt of verkoopt, dus jatten maar de eilanders zelf zien dat niet zo.

Jutten wordt meer gezien als een spel waarbij het de kunst is de strandvonders te slim af te zijn. Tegenwoordig is er niet meer zo veel te jutten. De schepen zijn zeevaardiger geworden en de lading is beter verpakt, waardoor er niet veel meer aanspoelt. In de afgelopen decennia was dat nog wel anders. Tijdens zware stormen spoelden verschillende containers op de Texelse stranden aan gevuld met sigaretten, schoenen, televisies en ladingen hout.

Het Schipbreuk- en Juttersmuseum Flora heeft een interessante expositie over de jutterij op Texel. Daar zijn ook tientallen bijzondere vondsten te bewonderen.