Met de kerktoren van de NH-kerk in Oosterend vormde de IJzeren Kaap een bakenlijn ten behoeve van de schepen in vooral het oostelijke deel van de Texelstroom. Korte tijd was er vlakbij de kaap in 1843 een haventje gevestigd waar de oestervissers uit Oosterend aanmeerden.
Door het grillige verloop van het vaarwater en een toename van het nachtelijke scheepvaartverkeer op de Texelstroom werd in 1977 gekozen voor een vuurbaken en werd besloten om de bakenlijn te verplaatsen in noordelijke richting. Om verwarring bij de schippers te voorkomen werd de IJzeren Kaap verplaatst.
Toen de Waddendijk aan de oostkant van het eiland werd verzwaard en opgehoogd, is ook de constructie van de kaap aan de dijk aangepast en werden verschillende reparaties verricht. De hele onderste etage is onder de grond gewerkt, zodat slechts drie van de vier etages die de kaap telt, bovengronds en dus zichtbaar zijn. . De etages worden gevormd door zes radiale liggers, die aan de buitenzijde aan de stijlen zijn bevestigd en in het midden bij een zeskantig koppelstuk samenkomen. De constructie is verstevigd met twee diagonale wanddraden per vlak en trekstangen in de zes zijvlakken.
De IJzeren Kaap staat op de rijksmonumentenlijst en werd in 2010 in opdracht van de gemeente Texel gerestaureerd. Zowel vanuit architectonisch als maritiem historisch opzicht wordt de kaap hoog gewaardeerd. Hij vormt een zeldzaam voorbeeld van een vuurloos baken met een gietijzeren constructie, dat bovendien nog in goede staat verkeert. Nog steeds vormt het baken op de dijk nabij Oosterend een opvallend herkenningspunt, zowel vanaf het water als vanaf het land.
