Ontstaan
Zandkes is niet in één keer onstaan: het gebied zoals het nu is, is gevormd door een samenloop van omstandigheden. De noordelijke plas ontstond na een dijkdoorbraak; de zuidelijke plas was een leemkuil, waaruit het leem in de jaren dertig werd opgegraven en gebruikt om de dijk te versterken. Omdat vogels als de bontbekplevier en de kluut zo goed leken te gedijen in het gebied, werd in 1999 speciaal voor hen een derde plas afgegraven. Dit middelste watertje verbindt sindsdien de noordelijke en zuidelijke plas, waardoor Zandkes één langgerekt gebied vormt.
Brak
De Waddenzee heeft grote invloed op de flora in Zandkes. Doordat het regenwater zich mengt met het water uit de zee, dat onder de dijk doorkomt, is het water in het poldertje brak. Zodoende leven er zowel zoet- als zoutwaterplanten: van riet tot zeekraal.
Vogelparadijs
De populariteit van Zandkes bij vogels is met name te danken aan de hoeveelheid en verscheidenheid aan voedsel die er te vinden is. In de slikkige, oude zeebodem leven allerlei kleine organismen, zoals wormen, garnalen en visjes, die als voedsel dienen voor de vogels. Het lage water maakt het voor de kersverse ouders makkelijk voor hun kroost te vissen. Ook buiten het broedseizoen om wordt Zandkes druk bezocht door diverse soorten vogels – om even uit te rusten of eten te zoeken wanneer het tij in de Waddenzee hoog is. Het grasland rond de watertjes wordt jaarlijks bijgehouden. Om de vogels zo veel mogelijk met rust te laten, vindt het maaien en na-weien met koeien pas plaats wanneer de jonge vogels vliegvlug zijn, zo halverwege juli.
Uitzicht
Zandkes is te bereiken via de IJsdijk. Vanaf daar is Zandkes goed te overzien. Afdalen kan ook: vanaf het pad dat onder de oude zeedijk langs het gebied leidt, kunt u het natuurschoon van dichtbij bewonderen. Aan de Waddenzeedijk liggen nog meer watterrijke gebieden waar vogels te spotten zijn, zoals Dijkmanshuizen, Ottersaat, Utopia en Wagejot.
Natuurmonumenten
De Zandkes wordt beheerd door Natuurmonumenten. Deze vereniging is een landschapsbeherende organisatie. Dit betekent dat het de natuur beschermt, door gebieden in beheer te nemen. Ook bewaart Natuurmonumenten de natuurwaarden en het door in de samenleving meer interesse in de natuur op te wekken.
